اثرات کاهش یارانه موادغذایی بر مصرف کنندگان در ایران

پرداخت یارانه از جمله راه های انتقال درآمد است که به طور عمده به منظور حمایت از اقشار کم درآمد و بهبود توزیع درآمد صورت می گیرد. امروزه بنا به دلایل محدودیت بودجه و منابع کمیاب در کشورهای درحال توسعه وعدم تامین نیازهای اساسی گروه های فقیر، هدفمندسازی پرداخت یارانه به گروه های هدف، مورد توجه واقع شده است. بر این اساس، در این مطالعه دو هدف عمده اثرات تغذیه ای و رفاهی سطوح مختلف کاهش یارانه کالاهای اساسی (برنج، نان، روغن و قند و شکر) و همچنین، ارائه راهکارهای عملی مورد نظر است.ارزیابی روند فعلی مصرف کالاهای منتخب حاکی از وجود تفاوت قابل ملاحظه میان دهک های مختلف شهری و روستایی از لحاظ میزان مصرف و مخارج اختصاص یافته به این کالاها است. به گونه ای که در حال حاضر، دهک های درآمدی بالاتر هم از لحاظ کمیت وهم از لحاظ کیفیت از کالاهای منتخب بهره بیشتری می برند. رفتار مصرفی مصرف کنندگان شهری و روستایی نیز حاکی است که این کالاها به صورت مجموعه ای مکمل مصرف می شوند.تاثیر افزایش قیمت کالاهای منتخب بر روی میزان انرژی (بر حسب کالری) و درآمد دهک های مختلف و شاخص های فقر به کمک سناریو های مختلف افزایش قیمت این کالاها بررسی شد. نتایج حاصل از بررسی اثرات تغذیه ای حاکی است که افزایش همزمان قیمت تمامی کالاها مصرف کنندگان روستایی را اندکی بیش از مصرف کنندگان شهری تحت تاثیر قرار می دهد. افزایش قیمت برنج نیز در اغلب دهک های درآمدی مصرف کنندگان شهری را بیش از مصرف کنندگان روستایی با کاهش انرژی روبه رو می کند و در مورد نان این روند تا حدودی معکوس است. همچنین، میان دهک های درآمدی شهری و روستایی نیز میزان کاهش در کالری به طور نسبی نامنظم است.بررسی اثرات درآمدی افزایش قیمت قند و شکر و نان هم نشان داد که با افزایش قیمت این کالاها مصرف کنندگان روستایی نسبت به مصرف کنندگان شهری کاهش در درآمد بیشتری را تجربه می کنند. سناریو افزایش قیمت برنج و افزایش همزمان قیمت تمامی کالاها نیز در مناطق شهری بیشتر، دهک های درآمدی پایین و در میان مصرف کنندگان روستایی نیز بیشتر، دهک های درآمدی بالا را تحت تاثیر قرار می دهد.بر اساس نتایج به دست آمده پیشنهاد می شود ابتدا، دهک های درآمدی در مناطق شهری و روستایی شناسایی شود و توزیع یارانه ای کالاها در میان دهک های واقع در زیر خط فقر صورت گیرد. البته، کاهش توزیع یارانه ای این کالاها در میان دهک های درآمدی بالا نیز باید تدریجی صورت گیرد.